होय मी पेठची तिळगंगा नदी बोलतेय......

नमस्कार

पेठेतील समस्त गावकऱ्यांनो, ओळखलं का मला..? हो, मीच. तुमच्या गावची तिळगंगा नदी. पाचच वर्षांपूर्वी माझ्या पात्रात फक्त पावसाळ्यात पाणी असायचे. पण हल्लीच कुणा तरी भल्या माणसाच्या प्रयत्नातून माझ्या पात्राचं खोलीकरण झालं आणि फेब्रुवारीपर्यंत माझ्या पात्रात पाणी थांबायला लागलं. याचा उपयोग फक्त गावातील विहीरी आणि कूपनलिकांनाच झाला नाही तर उन्हाळ्यात पाण्याच्या शोधात नवीन पक्षी गावात येऊ लागले आणि आपल्या गावातील जैवविविधता वाढायला लागली. विहीरींना उन्हाळ्यात जीवदान भेटल्यामुळे काही भागात हिरवेगार उसाचे मळे फुलवण्यात देखील माझा वाटा महत्वाचा आहे.

खरं तर पेठ गावाचं आणि माझं नातं फार जुनं आहे. अगदी माणकेश्वर-खंडेश्वर पुराणकथांमध्येपण तुम्हाला माझ्या नावाचा उल्लेख सापडेल. यात्रेमधे माझ्या पात्राचं रुपांतर भव्य आनंदी सोहळ्यात होतं. चांगभलंच्या गजरात सगळा आसमंत तुम्ही दुमदुमून टाकता. मला पण हे बघताना खुप अप्रूप वाटतं की माझ्या पात्रात एवढा मोठा सोहळा पार पडतो. पेठेची बाजारपेठ तर मला अगदी लागूनच. पुराच्या वेळचं राखीव पात्रच ते माझं. तिथे होणाऱ्या आजपर्यंतच्या शेकडो राजकिय सभांची आणि सामाजिक भाषणांची मी साक्षीदार आहे. इथं किती तरी नेते येऊन आश्वासन देवून जातात. किती पूर्ण करतात तुम्हालाच माहिती. पण माझ्या बाबतीत केलेलं आश्वासन मला चांगलंच आठवतं आणि प्रत्येक पाच वर्षांनी परत परत तेच एक आश्वासन ऐकते. त्याच ठिकाणी, त्याच नेत्यांकडून. एवढी वर्षे उलटली पण अजूनही वाकुर्डे योजना पूर्ण करुन मला बारमाही करण्यात यश आला नाही.

बरं, असो. लेकरांनो आज मला तुमच्याबरोबर बोलायचं आहे कारण तुमच्या बेजबाबदार वृत्तीमुळे माझा श्वास गुदमरायला लागला आहे. तुमच्या घरातील सगळी घाण आज तुम्ही माझ्या अंगावर आणून टाकत आहात. आजपर्य्ंत तुमचे सांडपाणी घेऊन मी वाहत होते पण आज काही ठिकाणी माझ्या पात्रात एवढा प्लास्टिकचा कचरा आणुन टाकला जात आहे की माझं पूर्ण पात्र तुम्ही लोकांनी प्रदुषित करुन टाकलं आहे. एकेकाळी गावाच्या सौंदर्यात भर टाकणारी मी, पण आज बाहेरगावचा माणुस माझ्या मुख्य पात्रापासुन घाण वास येत असल्यामुळे नाकाला रुमाल लावुन जातोय. आज लोकांच्या बेजबाबदार वृत्तीमुळे मी रोगराई पसरवण्यासाठी कारणीभूत ठरत आहे. कधीतरी माझ्या साठलेल्या पाण्याजवळ आलात की समजेल की किती तरी अनोळखी पक्ष्यांचा वावर माझ्या पात्रात वाढला आहे.

अश्या कृत्यामुळे त्या जैववविविधतेला धोका निर्माण होत आहे. गावातील मोठा पूल ते विठ्लरुख्मिणी मंदिरापर्य्ंत तर माझ्या पात्राचं कचरा डंपिंग ग्राउंड केलं आहे. तोच कचरा आणि प्लास्टिक घेवुन मी पुराच्या पाण्याबरोबर कृष्णामाईला भेटू ? माझ्या आईला भेटायला जाताना तुमचा कचरा तिला भेट म्हणून देवू ? माझ्या पाण्यात कितीतरी जीव घर करुन राहात आहेत. त्यांच्या अस्तित्वाशी खेळण्याचा अधिकार तुम्हाला कोणी दिला? मी स्वतः रोज बघते की या गावात कचरागाडी फिरते. आपण त्या गाडीत कचरा का टाकत नाही? काही लोक टाकतात पण जे टाकत नाहीत त्याना कोण सांगणार आणि ती जबाबदारी गावचा नागरीक म्हणून कोणाची? एक साधा नियम पाळला तर कितीतरी समस्या सुटण्यास मदत होईल. माझ्या प्रिय लेकरांनो कृपा करुन हा आळस सोडून कचऱ्याची योग्य ती विल्हेवाट लावली तर पुन्हा मी गावच्या सौंदर्यात भर टाकण्यास तयार असेन......

तुमचीच... पेठेची तिळगंगा नदी

लेखन- शुभम गुरव.